STUDIOTOPIA 2: wizyta studyjna w Brukseli

W dniach 22-24 kwietnia przedstawiciele i przedstawicielki europejskich instytucji kultury, nauki i sztuki, które współpracują w projekcie STUDIOTOPIA, spotkali się w Brukseli, by inspirować się podczas sympozjum „New Metabolism”. Zapraszamy do zapoznania się z relacją Michała Piaseckiego, naukowca reprezentującego CSW Łaźnia podczas dni wypełnionych wykładami, wystawami i panelami tematycznymi. 

Michał Piasecki jest doktorantem w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych Uniwersytetu Warszawskiego. W swoim doktoracie analizuje sposoby reprezentacji kryzysu klimatycznego oraz to, jak filmy, fotografie i inne formy wizualne kształtują wyobrażenia tego problemu. Jego zainteresowania obejmują badania kultury wizualnej, ekokrytykę oraz energy 

humanities. Często łączy badania naukowe z praktykami artystycznymi – ostatnio współpracował przy wystawie „Z popiołów” w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki (2024). Współprowadzi wydawnictwo Pamoja Press specjalizujące w publikacjach z zakresu teorii krytycznej, humanistyki środowiskowej oraz sztuki współczesnej. 

Do projektu STUDIOTOPIA dołączył w wyniku otwartego naboru dla osób rozpoczynających karierę naukową. Razem z drugą naukowczynią, Agnieszką Szostok, pracuje nad wyzwaniem zatytułowanym „Myślenie temperaturą: poza reprezentacją w badaniach”. 

Podsumowanie wizyty studyjnej 

Pierwszy dzień sympozjum „New Metabolism” odbywał się w centrum Zebrastraat w Gandawie. Zainaugurował go wykład „Chemical Interfaces: Art, Smell, and Consciousness”, który wygłosił Jas Brooks z Uniwersytetu Chicago. Brooks omówił próby podejmowane przez twórców i konstruktorów w celu stworzenia wielozmysłowego odbioru obrazu filmowego, który wykraczałby poza jego ograniczenia audiowizualne. W swoim wystąpieniu badacz przywołał historyczne przykłady zastosowania technologii wykorzystujących zapachy w salach kinowych, szczegółowo omówił ich założenia techniczne, mechanizmy oddziaływania oraz reakcje publiczności. 

Po nim wystąpił historyk sztuki Thierry Dufrêne, który wygłosił wykład wprowadzający w koncepcję wystawy „Intelligence, it’s automatic: From Surrealism to AI”. Wykład był poświęcony ciągłości między surrealistycznymi metodami automatyzmu a generatywnymi praktykami technologii AI. Wystąpienie poruszało wątki zdolności człowieka do maszynizacji i XX-wiecznej fascynacji hybrydycznymi formami ludzi i maszyn. Po przerwie uczestnicy zostali oprowadzeni przez Dufrêne’a po wystawie „Intelligence, it’s Automatic”, na której są pokazywane zarówno prace surrealistów, jak też współczesne dzieła finalistów konkursu NTAA (New Technological Art Award). Kolejnym punktem programu była wizyta w Muzeum Uniwersytetu w Gandawie (GUM), które zostało otwarte w 2020 roku. Prezentuje ono kolekcje historycznych obiektów dydaktycznych i badawczych zgromadzonych przez uniwersytet, obejmującą m.in. eksponaty z zakresu biologii, medycyny, chemii, fizyki, geologii i etnografii. Celem wystawy jest nie tylko upublicznienie zgromadzonych eksponatów, lecz także stawianie pytań o granice naszego poznania, roli badacza w wytwarzaniu wiedzy oraz konstrukcje samych faktów naukowych. 

Drugiego dnia sympozjum wydarzenia przeniosły się do Tour à Plomb w Brukseli, a ich tematyka skoncentrowała się na praktycznym zastosowaniu nowych technologii w życiu społecznym oraz prezentacji artystycznych projektów wykorzystujących sztuczną inteligencję. Na początku Veronika Liebl w wystąpieniu „European Digital Deal: Fair, Ethical, and Sustainable Technologies for the Future” przedstawiła najnowsze działania Ars Electronica związane z próbami stworzenia ram dla rozwoju technologii AI, które służyłyby interesowi społecznemu. W dalszej części dnia odbyły się trzy panele tematyczne z udziałem artystów prezentujących efekty swoich rezydencji. Pierwszy z nich, „AI, Trust & Belief”, poruszał kwestie wiarygodności treści generowanych przez AI, problematykę fake newsów oraz potrzebę redefinicji zaufania w erze cyfrowej. Drugi panel, „AI, Food, Work & Ethics”, koncentrował się na wpływie sztucznej inteligencji na produkcję żywności, rynek pracy i odpowiedzialność środowiskową technologii. Trzeci, zatytułowany „AI, Brains, Love & Life”, podejmował temat intymności w epoce cyfrowej, relacji miłosnych z AI oraz cielesności jako formy oporu wobec algorytmicznego porządku. Dzień zakończył się wernisażem wystawy „The Falling City” Noemi Iglesias Barrios w Gluon. W ramach swojej rezydencji artystka stworzyła algorytm sztucznej inteligencji, który analizował nagrania z miejskiego monitoringu nie pod kątem wykrywania zagrożeń, lecz w celu identyfikacji emocjonalnych interakcji między ludźmi, takich jak spacery, pocałunki czy uściski dłoni. Zebrane dane posłużyły do stworzenia emocjonalnej mapy Brukseli, ukazującej sposoby okazywania uczuć w przestrzeni miejskiej. 

STUDIOTOPIA to międzynarodowy projekt, który łączy sztukę i naukę, eksplorując tematy związane z symbiocenem – ideą harmonijnego współistnienia człowieka z naturą. Angażując 11 europejskich instytucji kultury i nauki, w tym gdańskie Centrum Sztuki Współczesnej ŁAŹNIA, stawia przed uczestnikami_czkami szereg wyzwań, które wymagają nie tylko interdyscyplinarnego podejścia, ale także innowacyjnego myślenia w kontekście globalnych problemów ekologicznych i technologicznych. 

Celem STUDIOTOPII jest badanie sposobów, w jakie człowiek może funkcjonować w świecie, który dąży do równowagi z naturą. Symbiocen, jako idea, ma inspirować do tworzenia nowych form współdziałania między nauką i sztuką, a także do znajdowania odpowiedzi na palące problemy środowiskowe. Projekt wspiera zarówno osoby naukowe, jak i artystyczne, oferując im przestrzeń do kreatywnej wymiany pomysłów i wspólnej pracy nad zrównoważonym rozwojem. 

Strona projektu: studiotopia.art